Τα πάντα γύρω από τη ψυχολογία Παιδιού-Εφήβου & Οικογένειας!
Ξεκινώντας τη νέα χρονιά, αισθάνομαι πως βουτώ για ακόμα μια φορά στα βαθιά, παρέα με τους μικρούς μου συνοδοιπόρους, που δεν είναι άλλοι από τα παιδιά και τους εφήβους. Φαίνεται πως και η φετινή χρονιά ξεκινά με πολλά ερωτηματικά, ανησυχίες και άγχη για τις ζωές τους, πράγμα που επιβεβαιώνει πως τα παιδιά και οι έφηβοι έρχονται αντιμέτωποι με παρόμοιες προκλήσεις όπως οι ενήλικες.
Η διαφορετικότητα είναι το μέσο εκείνο που μας βοηθά να εξελισσόμαστε. Αποδεχόμενοι τη διαφορετικότητα, οι άνθρωποι μπορούμε να συντονίσουμε τις δυνάμεις μας προκειμένου να δημιουργήσουμε έναν κόσμο που μπορεί και θέλει να εμπεριέχει διαφορετικά γνωρίσματα και να εμπλουτίζεται συνεχώς.
Η αποδοχή της διαφορετικότητας έχει ως εξής: Εγώ έρχομαι και φτιάχνω σε ένα χαρτί ένα τριαντάφυλλο, ένας άλλος άνθρωπος θα έρθει και θα φτιάξει τον άνθρωπο που το κρατάει και ένας άλλος το περιβάλλον γύρω από το τριαντάφυλλο. Εάν όλοι φτιάχναμε μόνο τα τριαντάφυλλα, τότε θα χάναμε τη συνολική εικόνα.
Αξιοποιώντας, επομένως, τα δυνατά σημεία του καθένα μας, μπορούμε να δημιουργήσουμε έργα τέχνης, εμπνευσμένα και γεμάτα από αγάπη, φροντίδα και νοιάξιμο. Να τι κερδίζουμε αποδεχόμενοι τη διαφορετικότητα.
Λεϊμονή Χρύσα – Ψυχολόγος
1η Δημοσίευση στην εφημερίδα: “Θεσσαλία”
Οι ιστορίες είναι ο τρόπος των ανθρώπων να διηγούνται όσα κρατούν καλά φυλαγμένα μέσα τους. Μέσα από αυτές έχουμε τη δυνατότητα να μιλήσουμε για τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τις αγωνίες και τις επιθυμίες μας. Είναι ένας δημιουργικός τρόπος να αφουγκραστούμε τον εσωτερικό μας κόσμο καλύτερα. Η ανάγνωση, επομένως, ενός καλού και ποιοτικού βιβλίου φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ευεργετική για τα παιδιά. Μέσα από τα αναγνώσματα με τα οποία έρχονται σε επαφή οι μαθητές, έχουν τη δυνατότητα να αντιληφθούν και να επεξεργαστούν σκέψεις και συναισθήματα που τους γεννιούνται ακούγοντας τις ιστορίες των ηρώων.
Όταν ακούμε μια ιστορία, φαίνεται πως ο καθένας από εμάς ερμηνεύει τις κινήσεις των πρωταγωνιστών και τα γεγονότα σύμφωνα με το δικό του προσωπικό σύστημα αξιών. Αυτό συνεπάγεται πως ο καθένας από εμάς στέκεται σε διαφορετικά κομμάτια της ίδιας ιστορίας ανάλογα με το τι τον κινητοποιεί συναισθηματικά τη συγκεκριμένη περίοδο.
Τα παιδιά διαβάζοντας ένα βιβλίο είναι πιθανό να ταυτιστούν με τον ήρωα, επιτρέποντας στους εαυτούς τους να δουν πως ό,τι τα απασχολεί μπορεί να αποτελεί κοινό βίωμα και για άλλους ανθρώπους. Η ταύτιση με τον ήρωα του βιβλίου τους απορρίπτει τη σκέψη πως είναι οι μόνοι που περνούν κάτι επώδυνο και τους περνά το μήνυμα πως αυτό που τους συμβαίνει είναι κάτι φυσιολογικό και αντιμετωπίσιμο. Μετά την ταύτιση με τον ήρωα, κάτι που βοηθά τα παιδιά επίσης στην ανάπτυξη της ενσυναίσθησής τους, στο να μπορούν να κατανοούν πως αισθάνεται κάποιος που περνά μια συγκεκριμένη δυσκολία, ακόμη και αν τα ίδια δεν έχουν βιώσει κάτι παρόμοιο, έρχεται η κάθαρση.
Η κάθαρση αφορά το κομμάτι της επίλυσης του προβλήματος. Τα παιδιά βλέποντας τον τρόπο που επεξεργάζεται ο ήρωας τα συναισθήματά του, που εντοπίζει τις εναλλακτικές του και τελικά αποφασίζει πως θα χειριστεί την κατάσταση, αποτελεί αφορμή για σκέψη σχετικά με το πώς τα ίδια θα μπορούσαν να επιλύσουν τα δικά τους παρόμοια προβλήματα. Τους ανοίγει δηλαδή μια νέα οπτική, την οποία μπορεί μέχρι τότε να μην είχαν καν σκεφθεί. Τέλος, τα παιδιά μέσα από την ανάγνωση περνούν στην φάση της διορατικότητας. Στο σημείο εκείνο, δηλαδή, όπου τα παιδιά θα προβληματιστούν εν γένει για την φιλοσοφία ζωής που τα διακατέχει έως τώρα και όχι απλώς για το συγκεκριμένο πρόβλημα. Είναι το σημείο εκείνο όπου αρχίζουν να καλλιεργούν τον δικό τους τρόπο θέασης του κόσμου.
Τα πλεονεκτήματα, όμως, από την ανάγνωση ενός βιβλίου εκτείνονται και σε άλλα επίπεδα. Αρχικά μέσα από το βιβλίο το παιδί έχει την ευκαιρία να αποδράσει για λίγο από τη δυσκολία που μπορεί να βιώνει και να βυθιστεί σε έναν άλλον κόσμο έχοντας τη θέση του παρατηρητή των πραγμάτων. Επιπλέον, μπορεί η επίδραση του αναγνώσματος να οδηγήσει το παιδί στο να αναθεωρήσει την αντίληψή του ή τη στάση του για ένα συγκεκριμένο θέμα όπως αυτό του ρατσισμού για παράδειγμα. Τέλος, μπορεί να οδηγήσει τον μαθητή στο να αγαπήσει τη φιλαναγνωσία αυξάνοντας με αυτόν τον τρόπο και τα ακαδημαϊκά του επιτεύγματα.
Καταληκτικά, θα λέγαμε πως η επαφή του παιδιού με ένα καλό βιβλίο μπορεί να λειτουργήσει ως μια γέφυρα ανάμεσα στον εσωτερικό και τον εξωτερικό του κόσμο, βοηθώντας το να αποκτήσει μεγαλύτερη επίγνωση για το μέσα του, αλλά και καλύτερες δεξιότητες διαχείρισης του εξωτερικού του κόσμου. Φυσικά, η ανάγνωση από μόνη της δεν είναι ικανή να προσφέρει όλα τα παραπάνω. Εκείνο που φαίνεται να έχει τη μεγαλύτερη σημασία είναι η μετέπειτα επεξεργασία του κειμένου, η συζήτηση πάνω στη διήγηση, και ο δημιουργικός τρόπος ανακατασκευής του αναγνώσματος μέσα από τη ζωγραφική, τη σύνθεση, την γραφή, προκειμένου ο μαθητής να καταφέρει να διευρύνει την οπτική του κόσμου του. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσει να καλλιεργήσει την αυτογνωσία του και να μετατραπεί σε έναν ώριμο ενήλικα που θα ζει τη ζωή του σύμφωνα με τις δικές του αξίες.
Λεϊμονή Χρύσα – Ψυχολόγος
1η Δημοσίευση στην εφημερίδα “Θεσσαλία”.
[
Συναναστρεφόμενη με παιδιά ηλικίας δημοτικού, φτάνουν στα αυτιά μου ολοένα και περισσότερα περιστατικά λεκτικής, ψυχολογικής και σωματικής βίας, τα οποία λαμβάνουν χώρα στο σχολείο. Με λύπη ακούω να διηγούνται και να μοιράζονται μαζί μου ιστορίες που περιγράφουν τους εαυτούς τους ως αδύναμα, ανήμπορα και ανίκανα να τους υπερασπιστούν. Λόγια που πληγώνουν, χειρονομίες που προσβάλουν, χτυπήματα που αφήνουν σημάδια εσωτερικά και εξωτερικά είναι μόνο μερικά από τα πιο μελανά σημεία των ιστοριών τους.
Αυτό που μου προκαλεί περισσότερο εντύπωση είναι το πώς όλα αυτά βρίσκουν χώρο να καρποφορήσουν μέσα σε ένα περιβάλλον που ιδανικά θα έπρεπε να προσφέρει ακριβώς το αντίθετο, ασφάλεια και προστασία προς όλα τα παιδιά ανεξαιρέτως. Το ερώτημα που μου έρχεται στο νου δεν είναι μοναχά πως ή τι δημιουργεί αυτό το αρνητικό κλίμα, που σαφώς αποτελεί ένα από τα πιο καίρια σημεία που θα έπρεπε να απασχολεί όλους τους επαγγελματίες που εμπλέκονται στο σχολικό δίκτυο. Αυτό που με ανησυχεί πρωτίστως είναι τι μπορούν να κάνουν αυτά τα παιδιά και που μπορούν να απευθυνθούν άμεσα μέσα στο σχολείο προκειμένου να λάβουν την απαραίτητη βοήθεια. Όχι μόνο πρόσκαιρα για την αντιμετώπιση του εν λόγω περιστατικού ή της εν λόγω διένεξης που μπορεί να έχει δημιουργηθεί, αλλά με ποιους τα παιδιά στο πλάι τους θα κατορθώσουν να ευαισθητοποιηθούν και να μάθουν να διαχειρίζονται περιστατικά βίας συνολικά.
Κάθε ιστορία που ακούω σηματοδοτεί άλλο ένα παιδί που τραυματίζεται χωρίς να ξέρουμε τον ακριβή βαθμό και με ποιο τρόπο αυτό το τραύμα θα επηρεάσει αργότερα τη ζωή του προσωπικά αλλά και τη συμπεριφορά του ως πολίτη εν γένει. Κάθε τέτοια ιστορία που ακούω κρούει ακόμα ένα καμπανάκι για την επιτακτική ανάγκη να υπάρχουν στα σχολεία μαθήματα διαπαιδαγώγησης, μαθήματα διαχείρισης ανθρώπινων σχέσεων, μαθήματα αυτογνωσίας, μαθήματα που να τα διδάσκουν ουσιαστικά τη ζωή και τους εναλλακτικούς τρόπους να κινούνται μέσα σε αυτή και την πολυπλοκότητα της, απομακρυσμένα από τη «λύση» της βίας πάσης μορφής.
Η βία φέρνει βία. Είναι γεγονός. Δεν είναι λίγες οι φορές που μαθητές οι οποίοι για χρόνια βρίσκονταν στο ρόλο του θύματος, κουρασμένοι και ταλαιπωρημένοι από το ψυχολογικό βάρος της εν λόγω θέσης, μετακινήθηκαν ενστικτωδώς στο ρόλο του θύτη. Αφού αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να επιβιώσεις. Η βία επίσης μετατίθεται. Εάν εγώ δεν μπορώ να «ρίξω εσένα» που είσαι πιο δυνατός, θα ρίξω τον επόμενο που είναι πιο αδύναμος από εμένα και πάλι λέγοντας. Φαύλος κύκλος, που αν δεν διακοπεί νωρίς μπορεί ακόμη και να αφανίσει την ανθρωπότητα.
Η παιδεία ξεκινά από νωρίς, μέσα από τα σπίτια μας. Η οικογένεια είναι ο πρωταρχικός υπεύθυνος να την εμφυσήσει, όχι όμως και ο μοναδικός. Ας αναλάβουμε όλη την ευθύνη που μας αναλογεί. Το σχολείο, η κοινωνία μα και ο καθένας από εμάς ξεχωριστά που έρχεται σε επαφή με ένα παιδί είναι εξίσου υπεύθυνος. Ο καθένας από εμάς μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση με τη συμπεριφορά του ή πηγή στήριξης και εμπιστοσύνης για ένα παιδί. Το να δημιουργηθεί ένα σχολείο χωρίς φόβο εμπεριέχοντας στους κόλπους του παιδιά με αυτοεκτίμηση, αυτενέργεια, υπευθυνότητα, αλληλεγγύη και σεβασμό είναι ευθύνη όλων μας. Όχι μόνο της οικογένειας, όχι μόνο των εκπαιδευτικών, όχι μόνο των ειδικών. Όλων μας και μάλιστα όλων μας μαζί.
Λεϊμονή Χρύσα – Ψυχολόγος
*1η Δημοσίευση στην εφημερίδα “Θεσσαλία”.
Ο αυτισμός συνιστά μια διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή, η οποία επηρεάζει ποικίλους τομείς της ανάπτυξης και μπορεί να εμφανισθεί ήδη από τη βρεφική ηλικία. Αφορά κυρίως τα αγόρια ενώ σύμφωνα με τη θεωρία υπάρχουν τρία βασικά χαρακτηριστικά που αντιπροσωπεύουν τα παιδιά με αυτισμό: α) η δυσκολία στη σύναψη σχέσεων με άλλους, β) η ακραία επιθυμία για ομοιότητα του περιβάλλοντος χώρου και γ) η αλαλία ή μη επικοινωνιακή ομιλία.
Πολλοί γονείς και εκπαιδευτικοί παραπονιούνται συχνά για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν σε καθημερινή βάση με τα παιδιά. Πάμε να δούμε λοιπόν ποιοι είναι οι μύθοι και ποια η αλήθεια γύρω από τα προβλήματα συμπεριφοράς των παιδιών.
Σύμφωνα με τον Bowlby, μεγάλο Βρετανό ψυχαναλυτή, όλοι οι άνθρωποι διαθέτουμε έναν έμφυτο μηχανισμό, ο οποίος μας οδηγεί στην επιθυμία να συνάπτουμε σχέσεις. Η επιθυμία μάλιστα αυτή διατρέχει όλη τη ζωή μας.