Σύμφωνα με τον Bowlby, μεγάλο Βρετανό ψυχαναλυτή, όλοι οι άνθρωποι διαθέτουμε έναν έμφυτο μηχανισμό, ο οποίος μας οδηγεί στην επιθυμία να συνάπτουμε σχέσεις. Η επιθυμία μάλιστα αυτή διατρέχει όλη τη ζωή μας.
Πιο συγκεκριμένα υποστηρίζει πως αυτή η ικανότητα υπάρχει εκ γενετής μέσα μας. Ωστόσο, σημαντικό ρόλο για την ανάπτυξη και την κατάκτηση της ικανότητας σύναψης υγιών σχέσεων διαδραματίζουν τα πρώιμα βιώματα που έχουμε με τα σημαντικά για μας άτομα.
Με τον όρο “σημαντικό άτομό” αναφερόμαστε συνήθως στη μητέρα γιατί τις περισσότερες φορές εκείνη είναι που αναλαμβάνει το μεγαλύτερο κομμάτι της ανατροφής του παιδιού. Ωστόσο, αυτό δε σημαίνει πως μόνο η μητέρα έχει αυτή την αποκλειστικότητα. Σημαντικός άλλος για το παιδί μπορεί να είναι και ο πατέρας, η γιαγιά, ο παππούς, ένας θείος κτλ. Γενικότερα, εννοούμε το βασικό άτομο που έχει αναλάβει τη φροντίδα του βρέφους.
Επιπλέον, ο Bowlby υποστήριξε πως κάθε βρέφος εσωτερικεύει όλες τις εικόνες και τις εμπειρίες των σχέσεων που έχει βιώσει κατά την βρεφική ηλικία, δημιουργώντας ένα πρότυπο συμπεριφοράς, σύμφωνα με το οποίο θα λειτουργήσει και στην ενήλικη ζωή του.
Ο βασικός παράγοντας που θα καθορίσει το είδος του δεσμού που θα δημιουργηθεί εξαρτάται από την ποιότητα της φροντίδας που θα παρέχει το βασικό πρόσωπο φροντίδας στο βρέφος. Για παράδειγμα, εάν οι γονείς ανταποκρίνονται με συνέπεια και ευαισθησία στις ανάγκες του βρέφους, τότε είναι πιο πιθανό να διαμορφωθεί ασφαλής τύπος δεσμού ανάμεσά τους. Αυτό σημαίνει πως το βρέφος θα ανταποκρίνεται θετικά απέναντι στον γονέα ενώ παράλληλα θα αναπτύξει την πεποίθηση ότι είναι άξιο αγάπης αλλά και ότι όποτε χρειαστεί βοήθεια θα την έχει.
Τα βρέφη αυτά μεγαλώνοντας τείνουν να σχετίζονται πιο εύκολα με τους άλλους και να δημιουργούν σχέσεις τρυφερότητας που αντέχουν στο χρόνο. Αυτή η αίσθηση ασφάλειας που τους δημιουργείται, τα κάνει να νιώθουν περισσότερο δυναμικά, έχοντας εμπιστοσύνη στις δυνάμεις και τις ικανότητές τους. Συμπερασματικά, ο ασφαλής δεσμός, σε καμία περίπτωση δεν συνδέεται με την εξάρτηση από ένα άλλο άτομο. Αντίθετα, παρέχει στο βρέφος την απαραίτητη ασφάλεια έτσι ώστε να αρχίσει να εξερευνά μόνο του το περιβάλλον, έχοντας πάντα τη σιγουριά πως αν προκύψει κάποια δυσκολία που ξεπερνά τις δυνατότητές του, θα έχει τη βοήθεια που απαιτείται.
Αντίθετα, ο ανασφαλής τύπος δεσμού μπορεί να οδηγήσει σε δύσπιστα βρέφη, τα οποία φοβούνται να εξερευνήσουν το περιβάλλον τους και επιλέγουν συχνά να αποσυρθούν ή να αποφύγουν το πρόσωπο φροντίδας, το οποίο συχνά αποτελεί πηγή ευχαρίστησης και δυσφορίας ταυτόχρονα. Συνήθως τα βρέφη αναπτύσσουν ανασφαλή δεσμό όταν οι γονείς είναι απόντες, απορριπτικοί, αυταρχικοί και απόλυτοι καθώς δεν έχουν την απαραίτητη ενσυναίσθηση για τις ανάγκες των παιδιών τους.
Καταληκτικά, η έννοια και η δημιουργία ενός ασφαλούς δεσμού ανάμεσα στο βρέφος και το πρόσωπο φροντίδας είναι καταλυτικής σημασίας για την ανάπτυξη της αυτοεικόνας του παιδιού και της εξελικτικής του πορείας.
Βιβλιογραφία:
- MacLeod, J. (2005).Θέματα και ζητήματα της ψυχοδυναμικής προσέγγισης στη συμβουλευτική. Στο Εισαγωγή στη Συμβουλευτική. (σελ. 142-145). Αθήνα: Μεταίχμιο
Wenar, C., & Kerig, P., K. (2011). Η φυσιολογική ανάπτυξη. Στο Δ. Μαρκουλής & Ε. Γεωργάκα (Επιμ.) σε Εξελικιτκή Ψυχοπαθολογία. Από τη βρεφική ηλικία στην εφηβεία. (Σελ. 81-86). Αθήνα : Gutenberg.