Ο αυτισμός συνιστά μια διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή, η οποία επηρεάζει ποικίλους τομείς της ανάπτυξης και μπορεί να εμφανισθεί ήδη από τη βρεφική ηλικία. Αφορά κυρίως τα αγόρια ενώ σύμφωνα με τη θεωρία υπάρχουν τρία βασικά χαρακτηριστικά που αντιπροσωπεύουν τα παιδιά με αυτισμό: α) η δυσκολία στη σύναψη σχέσεων με άλλους, β) η ακραία επιθυμία για ομοιότητα του περιβάλλοντος χώρου και γ) η αλαλία ή μη επικοινωνιακή ομιλία.
Βασικά Χαρακτηριστικά:
Η δυσκολία στις σχέσεις εκφράζεται κυρίως μέσα από την αδυναμία να διατηρήσουν βλεματική επαφή και από τον αποδιοργανωμένο τους συχνά λόγο. Αυτά τα δύο στοιχεία δεν βοηθούν την προώθηση του δεσίματος με το βασικό πρόσωπο φροντίδας ενώ μετέπειτα θα δυσκολέψουν και την επικοινωνία με τους συνομηλίκους.
Η ακραία επιθυμία για ομοιότητα στο περιβάλλον έχει να κάνει με το ότι θέλουν τα πράγματα να έχουν συγκεκριμένη θέση στο χώρο τους καθώς όταν γίνεται ακόμη και η παραμικρή αλλαγή, τους είναι πολύ δύσκολη να τη διαχειριστούν και συχνά έχουν βίαια ξεσπάσματα είτε προς τους άλλους είτε προς τον εαυτό τους.
Τέλος, η μη επικοινωνιακή ομιλία αφορά τις περιπτώσεις εκείνες των παιδιών που συχνά :
1) επαναλαμβάνουν αυτούσιες λέξεις ακόμα και φράσεις χωρίς να αντιλαμβάνονται τη σημασία των όσων λέγονται,
2) μιλούν για άσχετα με το προς συζήτηση θέμα,
3) δυσκολεύονται να κατανοήσουν τον μεταφορικό λόγο και μιλάνε πάντα κυριολεκτικά,
4) χρησιμοποιούν ελάχιστα την αντωνυμία εγώ, ενώ όταν αναφέρονται στους εαυτούς τους πολλές φορές μιλάνε στο τρίτο πρόσωπο.
Ωστόσο, πέρα από τα παραπάνω χαρακτηριστικά, τα παιδιά με αυτισμό συνήθως είναι ιδιαίτερα έξυπνα, έχουν άριστες μνημονικές ικανότητες ειδικά σε σχέση με εικόνες, αριθμούς και μελωδίες ενώ παράλληλα τα πάνε πολύ καλά με τη φύση και το χειρισμό των άψυχων αντικειμένων.
Η πιο ευνοϊκή ηλικία για την αντιμετώπιση του αυτισμού είναι η προσχολική ηλικία. Εξαιτίας της πολύπλοκης φύσης του ο αυτισμός δεν επιδέχεται μία αποκλειστική θεραπεία, καθώς κάθε παιδί έχει διαφορετικές ανάγκες και η παρέμβαση θα πρέπει να σχεδιάζεται από μια καλά εκπαιδευμένη, επιστημονική ομάδα, η οποία θα λαμβάνει υπόψη το συγκεκριμένο προφίλ του κάθε παιδιού. Δυστυχώς, προς το παρόν δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να θεραπευτεί πλήρως, ωστόσο φαίνεται ότι οι εξατομικευμένες παρεμβάσεις βοηθούν σημαντικά στην ομαλότερη ένταξη του παιδιού στην κοινωνία καθώς το βοηθούν να μάθει πώς να αυτοεξυπηρετείται και πως να διαχειρίζεται τόσο το περιβάλλον του όσο και τους γύρω του. Η θεραπεία ενός παιδιού με αυτισμό μπορεί να περιλαμβάνει: Λογοθεραπεία, Εργοθεραπεία, Ψυχοθεραπεία και ενδεχομένως και φαρμακοθεραπεία.
Παρακάτω θα αναφερθούμε στην ψυχολογική στήριξη και τους εναλλακτικούς τρόπους προσέγγισης των επικοινωνιακών δεξιοτήτων αυτών των παιδιών.
Είδη Θεραπείας:
Με τη Γνωστικό – Συμπεριφορική Θεραπεία, το παιδί με αυτισμό θα κατορθώσει να μάθει βασικές δεξιότητες όπως να ντύνεται, να πλένεται, να τρώει και να πηγαίνει τουαλέτα μόνο του χωρίς τη βοήθεια κάποιου ενηλίκου προσφέροντάς του μια αίσθηση αυτονομίας στο επίπεδο που αυτό είναι δυνατόν. Πέρα όμως από τις παραπάνω πρακτικές δεξιότητες, θα το βοηθήσει επίσης να διευρύνει το ρεπερτόριο των επιθυμητών συμπεριφορών όπως το να χρησιμοποιεί τις λέξεις ευχαριστώ και παρακαλώ ή να ζητά κάτι που θέλει μέσω των τεχνικών της θετικής ενίσχυσης και της μίμησης προτύπου. Μέχρι σήμερα η έρευνα έχει δείξει πως η γνωστικό – συμπεριφορική θεραπεία έχει φανεί πολύ αποτελεσματική στο κομμάτι της ψυχοκοινωνικής εκπαίδευσης των παιδιών με αυτισμό.
Με τη μουσικοθεραπεία, το παιδί με αυτισμό υπό την καθοδήγηση του μουσικοθεραπυτή είναι πιθανό να κατορθώσει να αυξήσει τις αντοχές του στους ήχους, να αναπτύξει τις επικοινωνιακές του δεξιότητες με τη χρήση της μουσικής αναπτύσσοντας μια περισσότερο εξωστρεφή εκδοχή του. Η χρήση της μουσικής μπορεί να αποβεί εξαιρετικά ωφέλιμη και ελκυστική για τα παιδιά με αυτισμό βοηθώντας τα να καλλιεργήσουν δεξιότητες χρήσιμες για τη μετέπειτα κοινωνική συναναστροφή τους.
Η επαφή των παιδιών με αυτισμό με κατοικίδια όπως η γάτα και ο σκύλος έχει φανεί θεραπευτική από την άποψη ότι επικοινωνία μαζί τους μειώνει την ένταση και το στρες των παιδιών ενώ η εμπλοκή τους στη φροντίδα τους μπορεί να αυξήσει την υπευθυνότητα και τη δημιουργία δεσμού με άλλους. Ωστόσο, χρειάζεται αρκετή προσοχή ώστε τα παιδιά να έρχονται σε επαφή με κάποιο κατοικίδιο μόνο αφού έχουν περάσει κάποια σχετική εκπαίδευση σε προηγούμενο στάδιο και πάντα με τη παρουσία των γονέων.
Καταληκτικά, ο αυτισμός συνιστά ένα πολύπλοκο φαινόμενο, το οποίο χρειάζεται πολυεπίπεδη αντιμετώπιση αναφορικά με τον συναισθηματικό, κοινωνικό, γνωστικό – συμπεριφορικό τομέα. Το κλειδί στην όλη υπόθεση είναι η πρώιμη παρέμβαση. Εκείνο, όμως, που είναι πρωτίστης σημασία είναι η προσπάθεια για βαθιά κατανόηση των αναγκών και των βιωμάτων αυτών των παιδιών, η υπομονή των σημαντικών για αυτά ανθρώπων στην ζωή τους και η γνήσια επιθυμία τόσο των δικών τους όσο και των επαγγελματιών υγείας να βοηθήσουμε αυτά τα παιδιά να βιώσουν μια όσο το δυνατόν θετικότερη εκδοχή της ζωής.
Να αγαπάτε, να προστατεύετε και να παλεύετε για αυτά τα παιδιά που είναι πραγματικά δώρα Θεού φωτίζοντας την καθημερινότητα μας με την ύπαρξη τους.
Χρήσιμες Ιστοσελίδες που μπορείτε να επισκεφθείτε προκειμένου να ενημερωθείτε πιο εμπεριστατωμένα για τον αυτισμό είναι:
Αν σας άρεσε αυτό το άρθρο, διαβάστε επίσης: Μύθοι και Αλήθειες για τα προβλήματα συμπεριφοράς των παιδιών.
Βιβλιογραφία:
Wenar, C., & Kerig, P., K. (2011). Αυτισμός: Μια σοβαρή απόκλιση στη βρεφική ηλικία. Στο Δ. Μαρκουλής & Ε. Γεωργάκα (Επιμ.) σε Εξελικιτκή Ψυχοπαθολογία. Από τη βρεφική ηλικία στην εφηβεία. (Σελ. 178- 217). Αθήνα : Gutenberg.